Rzym w XIX i XX wieku

    W 1870 r. Garibaldi szturmem zdobył miasto - był to ostatni, lecz pod względem symbolicznym najważniejszy akt w procesie scalania półwyspu w zjednoczony kraj. Hasło Garibaldiego brzmiało "Roma o morte". Po zdobyciu miasta natychmiast ogłosił je stolicą nowego królestwa, rządzonego przez Wiktora Emanuela II, a sferę wpływów pozbawionego władzy Piusa IX, do czasu opracowania zasad koegzystencji, ograniczył do Watykanu. Piemonccy władcy Zjednoczonego Królestwa rozbudowali Rzym, wytyczając nowe ulice w samym jego sercu (Via Nazionale, Via del Tritone) i wznosząc pretensjonalne, monumentalne budowle w rodzaju Ołtarza Ojczyzny. W 1922 r. Mussolini przejął władzę, a w roku 1929 podpisał z papieżem Piusem XI porozumienie, znane jako pakt laterański. Watykan zmuszono do zaakceptowania nowego państwa włoskiego, a w zamian za to został uznany za suwerenne, niezależne od Włoch terytorium, którego częścią stały się także bazyli-ki i pałace papieskie na terenie Rzymu, do dziś formalnie pozostające poza państwem włoskim. Mussolini zburzył część rzymskiego forum i w celach propagandowych rozpoczął rozbudowę futurystycznej dzielnicy, nazwanej EUR.

Po II wojnie światowej Włochy zasłynęły jako kraj, w którym co kilka miesięcy zmienia się rząd, lub choćby politycy, a dla Włochów Rzym stał się symbolem bezwładności rządu, pozostając w konflikcie zarówno z bogatą Północą, jak i biednym Południem. Mimo to w latach powojennych miasto rozwijało się wspaniale, a liczba ludności osiągnęła 4 mln. W ostatnich latach XX w. sporo zrobiono, by przygotować stolicę na nadejście nowego stulecia; obecnie Rzym wygląda lepiej niż kiedykolwiek i wydaje się, że nigdy nie było lepszej pory na wizytę w nim.